Draaiboek Vluchteling zkt. woning - Woonbegeleiding van vluchtelingen

De toename van vluchtelingen leidde tot een significante stijging van het aantal asielaanvragen. Een groot deel van deze mensen werden inmiddels erkend als politiek vluchteling. Al deze mensen verlaten de asielopvang en moeten op zoek naar een woning. Een passende woning vinden bepaalt in belangrijke mate mee volgende stappen in het integratieproces. Het is dus van groot belang dat dit vlot kan gebeuren. Niet evident voor gezinnen en mensen die doorgaans weinig middelen hebben en de taal (nog) niet machtig zijn, op een al krappe woonmarkt. Gelukkig zijn er heel wat burgers die vluchtelingen hier spontaan en vrijwillig in bijstaan.

Onderzoek

In juni 2018 zijn we in opdracht van de Vlaamse Overheid (Agentschap Jongerenwelzijn) een onderzoek gestart naar ondersteuning van vrijwilligers die zich engageren bij de zoektocht naar woningen voor erkende vluchtelingen. We wilden bestaande (vrijwilligers)initiatieven die erkende vluchtelingen woonondersteuning aanbieden, in kaart te brengen en een draaiboek ontwikkelen voor het opstarten en begeleiden van dergelijke initiatieven. 

Op zoek naar een nieuwe thuis

De wens van erkende vluchtelingen om snel een goede woning te vinden botst vandaag op heel wat plaatsen op capaciteitsproblemen én drempels op de (lokale) woningmarkt, en dan vooral op de private huurmarkt. In veel gemeenten engageren inwoners zich vrijwillig om deze mensen te helpen bij hun zoektocht. De burgerinitiatieven variëren van gewoon helpen zoeken van een woning, assisteren bij het doorlopen van de papiermolen, tot meewerken aan vernieuwende projecten die ook zorgen voor een uitbreiding van het woningaanbod voor vluchtelingen. 

De inzet van vrijwilligers neemt diverse vormen aan: interessant zijn de buddy- en duowerkingen, waar soms ook erkende vluchtelingen als ervaringsdeskundigen bij betrokken zijn. Er is grote nood aan zulke initiatieven, maar ook de vrijwilligers vragen ondersteuning en uitwisseling. Ze willen ook inbedding van hun engagement in een meer structurele aanpak. 

Wat bestaat er al?

De eerste stap was de inventarisatie en identificatie van de bestaande initiatieven van woonbegeleiding voor vluchtelingen door vrijwilligers. We bekeken welke initiatieven als 'good practices' worden benoemd, door vluchtelingen, vrijwilligers en/of door mensen in het werkveld, en waarom, ondanks een moeilijke context met een woonmarkt die op vele plaatsen onder druk staat. Hoe kunnen deze praktijken inspiratie bieden voor anderen? Vervolgens onderzoeken we hoe we de veerkracht van vrijwilligers kunnen versterken.

Draaiboek

Het doel is vooral dat de mensen in de praktijk voordeel halen uit dit onderzoek. Daarom hebben we ook een draaiboek opgesteld dat bestaande initiatieven ondersteunt en nieuwe initiatieven kan inspireren. 

Het draaiboek biedt inspiratie, zowel voor wie een initiatief wil opstarten, als voor wie een bestaand initiatief wil bijsturen of evalueren. Het draaiboek geeft zicht op wat er al bestaat aan initiatieven voor woonondersteuning aan vluchtelingen. Het brengt inspirerende praktijken in beeld. Reflectievragen wijzen de weg om het huidige engagement aan te scherpen, uit te breiden of te verdiepen, of om gericht initiatieven te kunnen starten.

De nadruk ligt op haalbare stappen of ingrepen, die op het terrein een verschil kunnen maken voor vluchtelingen en woonbegeleiders. 

Op de studiedag van 13 juni stelden we de resultaten van dit onderzoek voor, en het draaiboek ter ondersteuning van wie woonbegeleiding biedt aan vluchtelingen.