Het Grote Gezinskabinet
De Gezinsbond en het Kenniscentrum Gezinswetenschappen lanceerden samen het project ‘Gezinskabinet – Gezinnen aan het woord’, een grootschalige bevraging van gezinnen over heel Vlaanderen en Brussel. Het Gezinskabinet zet de behoeften van gezinnen centraal en vroeg aan de ouders zelf wat zij nodig hebben: "Hoe kan jij als gezin (beter) ondersteund worden, door wie en wanneer? Wat heb jij als ouder, als gezin nodig?"
Het Gezinskabinet ging van start op 1 februari 2024.
Op zaterdag 28 september 2024 volgde de finale in Leuven: Het Grote Gezinskabinet!
- Lees ons persbericht: Gezinskabinet laat gezinnen aan het woord: welke ondersteuning hebben gezinnen nodig?
- HLN berichtte op 01/02/24: Hoe kan jij als gezin beter ondersteund worden? Vul nu de enquête van het Gezinskabinet in
Het Grote Gezinskabinet
Het Gezinskabinet vroeg aan gezinnen zelf wat zij nodig hebben. Meer dan 3500 ouders deelden hun ideeën voor een betere begeleiding.
Op zaterdag 28 september 2024 volgde de finale in Hal 5 in Leuven: Het Grote Gezinskabinet!
Een 70-tal ouders bespraken tijdens deze interessante dag de tot dan toe verzamelde voorstellen, vulden ze aan en verbeterden ze om te komen tot concrete voorstellen voor de nieuwe beleidsploegen op Vlaams en lokaal niveau. Zo beantwoordden we samen de vraag “Hoe kan jij als gezin (beter) ondersteund worden, door wie en wanneer?”.
Op het einde van de dag droegen we de aanbevelingen over aan de lokale besturen (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten) en aan het Vlaams Agentschap Opgroeien.
Het is nog even wachten op het definitieve rapport, maar de videoreportage en de samenvatting op Goedgezind.be geven je alvast een mooi beeld!
Twaalf voorstellen
Alvast een voorsmaakje van de twaalf voorstellen, zoals te lezen op Goedgezind.be:
1) Kind-flexibudget
Ouders van jonge kinderen vragen meer waardering en financiële ondersteuning voor ouders die thuisblijven voor de zorg van de kinderen. Ze stellen een budget voor opvang voor dat flexibel is in de tijd en de aard van de uitgave. Gaat je kindje naar de opvang, dan kan je er de opvang mee betalen. Blijf je zelf thuis om voor je kindje te zorgen, dan kan je die vergoeding bijhouden ter compensatie.
2) Hervorming verlofstelsel
Heel wat ouders blijken niet te kunnen kiezen voor ouderschapsverlof, omdat ze daar meestal ook financieel op worden afgestraft. Er is dus nog wat sleutelwerk aan het verlofstelstel voor ouders.
3) Kinderopvang aangepast aan je gezin
Niet iedereen heeft een nine-to-five job, een eigen auto of de financiële middelen om opvang te betalen. Waarom kan de opvang niet meer aangepast zijn aan verschillende gezinssituaties? Het zou al een verschil maken als crèches voor zes uur ’s ochtends en na zeven uur ’s avonds ter beschikking staan van gezinnen.
4) Kindverlof
Je inzetten als ouder én voldoening halen uit een toffe job, daar wringt het schoentje vaak. Het gevraagde ‘kindverlof’ is een basispakket met verlofdagen dat zou kunnen helpen om de balans tussen gezin en werk te bewaken. Afhankelijk van de noden van elk uniek kind kan er extra verlof worden toegekend.
5) Participatiemomenten en aanspreekpunten
Elke ouder van een opgroeiend kind, zit wel eens met vragen over financiën, opvang, specifieke noden… Maar waar kan je dan terecht? Het voorstel: personen of plekken, waar ze – bijvoorbeeld op vaste momenten – een luisterend oor vinden.
6) Multifunctionele schoolgebouwen
Na de schooluren gaat heel veel toffe schoolruimte op slot. Misschien kan die worden opengesteld voor gezinnen, kinderopvang of naschoolse activiteiten?
7) Huis van het Kind uitbreiden
Er is veel enthousiasme over de ondersteuning en de activiteiten van de Huizen van het Kind. Alleen… jammer dat het op een bepaald moment stopt. De werking mag uitgebreid worden voorbij de leeftijd van achttien jaar.
8) Betaalbare en geschikte woningen
Heel wat jonge of grote gezinnen voelen de wooncrisis aan den lijve. De zoektocht naar een geschikte, kwaliteitsvolle woning lijkt een ware mission impossible. Bovendien mag er meer aandacht komen voor nieuwe woonvormen zoals cohousing en tiny houses.
9) Aandacht voor elk opvoedmodel op school
Als jouw kind een niet-westerse opvoeding krijgt, dan is het belangrijk dat scholen daar niet zomaar aan voorbijgaan. Ouders vragen hiervoor meer aandacht van scholen, zodat er ook een zeker stigma kan worden weggewerkt. Hoe? Met een betere sensibilisering van onderwijspersoneel, een kwaliteitslabel voor scholen of een ervaringsdeskundige in iedere school.
10) Transparant platform voor zorgtoeslagen
Bij ouders van een kind met een extra zorgbehoefte bestaat wel wat wrevel over de zorgtoeslagen. Ze vragen in de eerste plaats naar meer transparantie over wanneer een toeslag wel of niet wordt toegekend. Er zou ook een hervormd puntensysteem moeten komen dat ook minder zichtbare diagnoses herkent, zoals ADHD of ASS.
11) Centraal onafhankelijk ondersteuningspunt
Heeft je kind een extra zorgbehoefte, dan heb je recht op hulp. Alleen… in je zoektocht naar beschikbare hulp, kom je in een ingewikkeld doolhof terecht. De oplossing? Een centraal onafhankelijk ondersteuningspunt dat je op de goede weg zet.
12) Consultatieverlof
Je vakantiedagen vliegen erdoor als je kind extra zorg nodig heeft en regelmatig op consultatie moet. Met tien betaalde verlofdagen extra per jaar, krijg je als ouder meer ademruimte. Voor je gezin én voor jezelf.
Studenten vroegen aan 139 gezinnen: wat heb jij nodig?
Vaak situeren de noden van gezinnen zich niet binnen één beleidsdomein. Met het project
‘Gezinskabinet – Gezinnen aan het woord’ wilden we de vragen en behoeften van gezinnen centraal zetten, en zoeken naar antwoorden over beleidsdomeinen heen.
In aanloop naar en parallel met dit project deden we zelf een verkennend onderzoek, in samenwerking met studenten van de opleiding Gezinswetenschappen. Bij wijze van examenopdracht voor het vak Gezinsbeleid namen de studenten interviews af bij 139 gezinnen. De analyse van de interviews en de rapportage gebeurden door docente en onderzoeker Kathleen Emmery. De resultaten van dit onderzoek inspireerden het verdere proces en de aanpak van het Gezinskabinet.
Tijdens het academiejaar 2023-2024 voerden 139 studenten de opdracht uit; de meesten van hen hadden zelf hadden zelf gezins- en werkervaring. Ze spraken met 111 moeders en 28 vaders over een van de volgende thema's:
- Hoe ervaren gezinnen zelf de combinatie arbeid en gezin? Welke oplossingen zien ze
daarvoor? - Hoe ervaren gezinnen de informele en formele opvoedingsondersteuning? Welke
ideeën hebben ouders over het versterken van dit netwerk? - Welke ondersteuning verwachten gezinnen voor, tijdens en na een scheiding, en bij
het vormen van een samengesteld gezin? - Welke problemen ervaren gezinnen wanneer de wettelijke en feitelijke gezinssituatie
niet overeenkomen? - Wat is een effectieve financiële ondersteuning voor gezinnen vanuit de overheid?
De focus lag daarbij op de ervaringen van gezinnen wanneer zij bepaalde transitiemomenten doormaken, momenten waarop ze vaak zelf oplossingen moeten vinden voor een nieuwe situatie: een geboorte, scheiding, het vormen van een nieuw gezin, de overgang naar school, verandering van werk, instap in de arbeidsmarkt, migratie en gezinshereniging, de diagnose van een kind met een zorgbehoefte, psychische problemen bij een ouder, ziekte of overlijden van een familielid; of uithuisplaatsing van de kinderen.
In dit rapport lezen we hoe transitiemomenten een impact hebben op verschillende levensdomeinen en hoe deze elkaar wederzijds beïnvloeden. We leren uit de vele citaten hoe ingrijpend deze kunnen zijn, hoe creatief gezinnen vaak zijn als het gaat om oplossingen zoeken, maar ook waar ze zeker extra of beter gepaste steun kunnen gebruiken.
Deze noden van gezinnen of de motivatie achter hun beslissingen worden niet altijd meegenomen in het beleid voor gezinnen, of met een effect op gezinnen, omdat dit beleid op diverse domeinen zit. Met het project Gezinskabinet pleiten we ervoor om het perspectief van gezinnen in diverse beleidsdomeinen meer expliciet centraal te stellen.
‘De samenleving is totaal niet klaar voor nieuw samengestelde gezinnen. Wij blijven noodgedwongen apart wonen. Het is financieel gewoon niet te dragen.’
‘Je moet zelf achter je rechten zoeken: het wordt je niet voorgeschoteld.’
'Ik zou niet weten waar ik de tijd moet halen om hen te helpen met hun huiswerk. We zijn nu net thuis, ze moeten nog eten en in bad... ik heb daar geen tijd voor.’
Het Gezinskabinet
Het Gezinskabinet ging samen met gezinnen op zoek naar oplossingen voor problemen en knelpunten waarmee gezinnen vandaag geconfronteerd worden. Het project mikte op gezinnen met kinderen tussen 0 en 14 jaar, met speciale aandacht voor gezinnen in een kwetsbare positie.
Gezinnen overschrijden beleidsdomeinen
Gezinnen zijn net zoals de samenleving dynamisch en divers. In verschillende levensfasen nemen ze voortdurend nieuwe rollen op. Nieuwe levensfasen brengen ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Die uitdagingen hebben impact op elkaar. Zo kan werk een invloed hebben op de nood aan kinderopvang, of huisvesting op gezondheid.
Samen met de Gezinsbond vragen we ons af hoe overheidsmaatregelen die het leven van gezinnen direct beïnvloeden, beter op elkaar kunnen afgestemd worden. Het vooronderzoek, uitgevoerd door studenten Gezinswetenschappen, maakt de nood aan het Gezinskabinet meer dan duidelijk.
Nu kijken beleidsdomeinen zoals arbeid, fiscaliteit, zorg en welzijn elk met een eigen visie en doelstelling, nog te vaak zonder die af te stemmen op elkaar en op gezinnen. Zo krijgen gezinnen niet altijd de ondersteuning die ze nodig hebben. Het Gezinskabinet wil daar oplossingen voor zoeken door ouders zelf aan het woord te laten.
Het Gezinskabinet
Het Gezinskabinet wil een breed maatschappelijk debat opzetten over de ondersteuning van gezinnen met kinderen, met speciale aandacht voor gezinnen in een kwetsbare positie, vanuit het gezinsperspectief. Gezinnen met kinderen tussen 0 en 14 jaar gaan zelf mee op zoek naar oplossingen en alternatieven voor de knelpunten waar de samenleving hen mee confronteert.
Zeker op transitiemomenten, waarop er veel verandert en gezinnen zich moeten aanpassen, ontbreekt vaak de gepaste ondersteuning, of dan blijkt dat voorzieningen niet aangepast zijn aan de nieuwe situatie. Het Gezinskabinet focust daarom op vijf thema’s en transitiemomenten:
- een lastige combinatie werk-gezin,
- onverwachte opvoedingssituaties,
- verandering in gezinssituatie,
- onverwachte tegenslagen en
- nieuwe stappen, zoals geboorte of school.
