Actieplan Jeugddelinquentie en bestraffing van ouders. Diverse bedenkingen.
In juni 2023 kwam de Vlaamse Regering met een actieplan tegen jeugddelinquentie. Meer nadruk leggen op de verantwoordelijkheid van de ouders is daarin één van de vier pijlers.
Gianni Loosveldt lichtte het actieplan door en formuleerde er enkele bedenkingen bij.
Actieplan Jeugddelinquentie en bestraffing van ouders
In 2019 kwam het decreet-Jeugddelinquentierecht tot stand. Het neemt de verantwoordelijkheid van jongeren als uitgangspunt, waarbij het beschermingsmodel wordt verlaten. Met het decreet moet de reactie op jeugddelicten duidelijk, snel, constructief en herstelgericht zijn. Dat zowel voor de delictpleger, zijn ouders of opvoedingsverantwoordelijken, het slachtoffer en de ruimere samenleving. Het decreet voorziet in een differentiatie van afhandelingsmogelijkheden op parketniveau en reacties op rechtbankniveau (maatregelen ten aanzien van verdachten, sancties ten aanzien van delictplegers).
De volledige implementatie van het decreet liet op zich wachten. Het uitvoeringsbesluit voor de nieuwe werking van de gemeenschapsinstellingen (afdelingen ‘gesloten oriëntatie’, ‘gesloten begeleiding’ en ‘gesloten begeleiding van maximaal twee, vijf of zeven jaar’) trad pas in werking op 1 maart 2023. Met het decreet werd het verblijf van jongeren in een verontrustende situatie in gemeenschapsinstellingen uitgesloten. Deze maatregel stootte op verzet bij bepaalde magistraten die geen heil zagen in het ‘veilig verblijf’ bij private voorzieningen. Die uitsluiting werd pas effectief op 1 maart 2023.
Op 9 juni 2023 deelden de Vlaamse ministers van Justitie en Welzijn hun Vlaams Actieplan Jeugddelinquentie mee aan de Vlaamse Regering. Aanleiding hiervoor leek de perceptie te zijn van een toegenomen illegaal wapenbezit bij jongeren. Wekelijks was er toen wel een steekincident in België waarbij een jongere betrokken was, lazen we. Ook werd gewezen op groepsdynamieken en sociale media die spelen bij jeugddelinquentie.
In de begeleidende nota lezen we dat de excellenties “gebaseerd op wat er op het terrein wordt waargenomen […] enkele zaken [willen] aanscherpen en enkele lacunes [willen] wegwerken, rekening houdend met de stijgende complexiteit binnen jeugddelinquentie alsook de verharding van bepaalde vormen van criminaliteit bij jongeren”.
Het actieplan bestaat uit 25 acties. Na berichtgeving over het plan in de kranten vanaf 13 juni 2023 regende het reacties. Centraal in de heftige reacties stond de mogelijke bestraffing van ouders naar aanleiding van jeugddelicten gepleegd door hun kinderen. Andere acties bleven onderbelicht.
In dit rapport gaan we in op het plan als geheel en vervolgens snijden we de bestraffing van ouders aan.
