Be Coming Home: Zorgzame Buurten in het Brusselse Sint-Gillis

In 2021 lanceerde Vlaams minister van Welzijn Beke het idee van Zorgzame Buurten als toekomstmodel. Een Zorgzame Buurt is 'een buurt waar mensen comfortabel thuis of in hun vertrouwde buurt kunnen blijven wonen en er de nodige hulp of ondersteuning krijgen van buren, zorgverleners of anderen'. Een projectoproep wilde organisaties motiveren om dit begrip op een duurzame wijze in te vullen. ‘Be Coming Home’ past in deze projectoproep en is een initiatief van Solentra vzw en het Kenniscentrum Gezinswetenschappen.

Hallepoort en de Bosniëwijk

We focussen op de wijken Hallepoort en Bosnië, een aankomst- en transitbuurt in de Brusselse gemeente Sint-Gillis waar mensen gemiddeld vijf jaar wonen. Het zijn zeer dichtbevolkte wijken met een jonge bevolking, veel jonge gezinnen, waarvan een vrij groot aantal eenoudergezinnen, die zich vaak in een maatschappelijk kwetsbare situatie bevinden.

Bij de projectaanvraag deden we een buurtanalyse, op basis van een aantal kerncijfers. Daarnaast gingen we praten met een dertigtal formele en informele welzijnsactoren in de buurten. Op die manier kregen we een concreet beeld van de noden en behoeften van de buurtbewoners én van de aanwezige kansen in de buurt om te werken aan een zorgzame buurt.

Er blijkt een grote nood aan verbondenheid tussen de bewoners en aan formele en informele ondersteuningsnetwerken. Het project richt zich tot alle bewoners met bijzondere aandacht voor jonge gezinnen, nieuwkomers en bewoners in sociaal isolement.

Bewoners aanklampend mobiliseren

Verbondenheid en informele steun in alle domeinen versterken de levenskwaliteit. Daarom gaan we met een multidisciplinair stakeholdernetwerk de bewoners mobiliseren, informeren en geïnformeerd worden over hun noden. We willen hun veerkracht aanspreken en zo komen tot gezamenlijke oplossingen die leiden tot het doorbreken van sociaal isolement, betere integratie en een buurt die zorgzaam wordt en blijft.

Om een zo representatief en groot mogelijke groep buurtbewoners te bereiken en te betrekken is intensief en aanklampend mobilisatiewerk nodig.

Actie-onderzoek

Via actie-onderzoek gaan we op zoek naar de determinanten van ‘veerkracht’ van kwetsbare inwoners, uitgaand van een divers-sensitieve benadering van veerkracht. We willen verschillende actoren met elkaar verbinden en hen sensibiliseren over het belang van veerkrachtig handelen van buurtbewoners en het versterken hiervan. Welzijns- en zorgactoren zullen zo bewuster worden van de risico’s van aangeleerde hulpeloosheid, en (nog) meer handelen vanuit een emancipatorisch perspectief.

Ook in onze eigen benadering in dit project hebben we aandacht voor het (h)erkennen van de veerkracht van buurtbewoners en actoren. Participatie van de buurt en inclusie staan centraal. We organiseren focusgroepgesprekken met buurtbewoners om hun kennis te mobiliseren. We verkennen samen met hen, via de methodiek van Community Based Consultation, hun veerkracht en de factoren die hiertoe bijdragen. We zetten deze focusgroepen op met de samenwerking van brugfiguren met wie we reeds een vertrouwensband opbouwden.

De belangrijkste actiedomeinen:

• Een zorgzaam traject als een bouwsteen voor preventie/vroegdetectie: concreet brengen we met de buurtbewoners in kaart welke ondersteunende diensten in hun buurt aanwezig zijn, welke ze kennen, welke ontbreken en hoe bereikbaar die zijn voor hen.
• Verbindende ruimtes en een gezamenlijke narratieve identiteit creëren waarin de buurtbewoners zich herkennen: zeker in een transitbuurt is het een uitdaging om die identiteit te verankeren in rituelen (bv welkomstrituelen). 
• Creëren van formele en informele plaatsen die de culturele en sociale mix bevorderen en zo ook de sociale cohesie, waarbij ook de overheid en de vastgoedmarkt een rol spelen.
• We evalueren de voortgang van het project via kwantitatieve en kwalitatieve  indicatoren (verslagen, aanwezigheids-of deelnemerslijsten, kwalitatieve en participatieve evaluatiemethodes).

Partner

• Solentra vzw

Onderzoekers:

• Simonne Vandewaerde
• Kim Lecoyer

Beeld: Speelstraat gerealiseerd in 2018 in de Bosniëwijk, in het kader van het Duurzaam Wijkcontract